เกร็ดความรู้

บ้านไร่เห็ดรวมสุข ยินดีรับเป็นที่ปรึกษาให้แก่ผู้สนใจเพาะดอกเห็ดเพื่อการพาณิชย์ โดยเรามีก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าภูฐาน และก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าฮังการี่ จำหน่ายในราคาย่อมเยา ซึ่งกรรมวิธีในการเพาะเลี้ยง การดูแล และการเก็บเกี่ยวนั้นไม่ยากเลย

รักษาหน้าก้อน                                           รักษาหน้าก้อนดีมีชัยไปกว่าครึ่ง วันนี้จะมาพูดถึงเรื่องการรักษาหน้าก้อนว่ามีความจำเป็นและสำคัญมากน้อยเพียงใด ลองนึกถึงถาพก้อนเห็ด หน้าก้อนก็คือด้านที่มีคอขวดติดอยู่ การดูแลหน้าก้อนสิ่งที่ต้องคำนึงถึงอันดับต้นๆ เลยคือ เรื่องของความ สะอาด ผู้ที่เพาะเห็ดจะหนีไม่พ้นเรื่องนี้ ต้องเน้นเรื่องความสะอาด โดยเราจะดูแลหน้าก้อนเห็ดให้สะอาดได้อย่างไรมีวิธีง่ายๆ ดังนี้ เวลาเราเก็บเห็ดเราต้องแคะรากเห็ดที่ติดอยู่กับตัวก้อนออกให้หมด อุปกรณ์ที่ใช้แคะคือ ปลายด้ามของช้อนกลาง แคะตรงบริเวณรอบๆ รูในคอขวด แคะให้เห็นขี้เลื่อยเลย แต่ไม่ต้องลึกมาก เวลารดน้ำอย่าให้เข้าหน้าก้อนเห็ด ยกเว้นเวลาให้ฮอร์โมนต้องพ่นให้โดนหน้าก้อนเห็ด ถ้าเกิดว่ามี น้ำขังให้เอามีดคมๆ มากรีดตรงบ่าถุง กว้างสัก 1-2 นิ้ว เพื่อที่จะได้ระบายน้ำออก เมื่อเราดูแลหน้าก้อนเห็ดดี ผลที่ตามมาคือเห็ดก็จะออกดีด้วย และเวลาเก็บเห็ดอย่าลืมทำความสะอาดหน้าก้อนอีกครั้ง เพื่อจะได้ไม่เป็นที่อยู่ของเชื้อโรคและแมลงต่างๆ ที่จะมาทำลายก้อนเห็ดของเรา

วิธีการเปิดปากถุงก้อนเชื้อเห็ด เอาเฉพาะสำลีออก วิธีการเปิดแบบนี้เหมาะสำหรับเห็ดนางฟ้า ซึ่งจะทำให้ได้ดอกเห็ดที่มีขนาดสมบูรณ์ ก้านยาว ตรง แต่อาจจะเก็บดอกได้ยาก เนื่องจากติดคอขวด ทำให้ต้นขาดเวลาดึง และจะต้องทำการแคะเศษที่ขาดนั้นออกจากก้อนเชื้อให้หมด เพราะจะทำให้เป็นแหล่งอาหารของแมลงและเชื้อราได้ และทำให้ก้อนเชื้อเสียไว เอาสำลีและคอขวดออก และพับปากถุงให้เหมือนเดิมกับตอนที่มีคอขวด วิธีนี้เหมาะสำหรับเห็ดนางฟ้า ซึ่งคล้ายกับวิธีแรก แต่วิธีนี้จะทำให้เก็บดอกเห็ดได้ง่ายกว่า ต้นไม่ขาดเวลาดึง แต่อาจจะทำให้มีน้ำเข้าไปขังในก้อนเชื้อเห็ดได้ จึงควรมีการกรีดด้านล่างถุงเชื้อเห็ดเพื่อป้องกันการขังของน้ำ การกรีดข้างถุง หรือการเจาะรูก้อนเชื้อเห็ด โดนการใช้มีดรีดข้างถุงเห็ด และทำเป็นกากบาทประมาณ 4-7 แห่งเพื่อให้ดอกเห็ดออก วิธีนี้จะไม่มีน้ำขังในก้อนเชื้อ ไม่มีโรคและแมลงมารบกวน สามารถวางก้อนเชื้อเห็ดได้หลายวิธี ทั้งแนวตั้ง แนวนอน หรือจะแขวนไว้ก็ได้ การตัดปากถุงพลาสติกออกจนถึงก้อนเชื้อเห็ด วิธีนี้เหมาะสำหรับเห็ดขอน ซึ่งเป็นเห็ดที่มีดอกเล็กและออกกระจายทั่วทั้งก้อน จึงจำเป็นต้องเปิดหน้าก้อนเชื้อเห็ด ออกทั้งหมด เพื่อให้สะดวกต่อการออกดอกและง่ายต่อการเก็บดอกอีกด้วย การเอาพลาสติกออกทั้งหมดเหลือแต่ตัวก้อนเชื้อเห็ด วิธีนี้จะทำให้เห็ดสามารถออกดอกได้ทุกทิศทาง แต่ก้อนเชื้อเห็ดจะแห้งไว จึงควรมีการรดน้ำก้อนเชื้อเห็ดบ่อยๆ หรือมีการนำฟางหรือวัสดุอื่นมาช่วยรักษาความชุ่มชื้น แต่วิธีนี้จะทำให้อายุของก้อนเชื้อเห็ดสั้นลง

การทำให้เกิดดอก ในการทำให้เห็ดเกิดดอกต้องย้ายก้อนเชื้อจากโรงบ่มไปไว้โรงเพาะ โรงเรือนที่เหมาะสำหรับการเพาะ เห็ดนางฟ้า ควรเป็นโรงเรือนที่สามารถเก็บความชื้นได้ดี มีความชื้นสัมพัทธ์ประมาณ 80-85% อุณหภูมิ ที่ดีที่สุดสำหรับการเกิดดอกคือ 25 องศาเซลเซียส มีระบบถ่ายเทอากาศดีและสะดวกต่อการทำความ สะอาด การคัดแยกก้อนเชื้อจากโรงบ่มให้สังเกตดูว่าก้อนเชื้อนั้นมีเส้นใยเดินเต็มถุงแล้ว และควรปล่อย ทิ้งไว้สักระยะหนึ่ง เพื่อให้เส้นใยรัดตัวและสะสมอาหารก่อนนำไปเปิดปากก้อนเชื้อให้เกิดดอกคล้าย เห็ดนางรมต่อไป วิธีวางก้อนเชื้ออาจวางในลักษณะแนวนอนบนชั้นวางซ้อนๆ กันชั้นละ 3-5 ก้อน หรือเรียง โดยใช้เชือกแขวนแล้วตัดปากถุงบริเวณคอขวด เพื่อให้ดอกเห็ดออกดอกออกมา วิธีการควบคุมความชื้นในระยะนี้ หากไม่ได้เพาะในช่วงปลายฝนต้นหนาว ซึ่งมีอุณหภูมิและความ ชื้นที่พอเหมาะอาจใช้วิธีการพ่นน้ำฝอยๆ หรือรดน้ำที่พื้นโรงเพาะก็ได้ (ถ้าใช้น้ำประปาควรพักน้ำไว้3-4 วันเพื่อให้คลอรีนระเหยออกไปก่อน)

การบ่มก้อนเชื้อ หลังจากใส่เชื้อเห็ดลงในถุงก้อนเชื้อแล้ว ให้นำไปบ่มในโรงบ่มเชื้อหรือบริเวณที่มีอุณหภูมิปกติ เพื่อให้เส้นใยเจริญในก้อนเชื้อ ในการจัดวางหากวางในแนวตั้งไม่ควรให้ถุงทับซ้อนกัน ถ้าจัดวางในแนวนอนสามารถจัดวางซ้อนกันได้แต่ต้องหมั่นกลับก้อนเชื้อด้านล่าง ขึ้นด้านบน เพื่อให้อากาศถ่าย เทสะดวก ในช่วงที่เส้นใยจะเดินเต็มถุง ต้องหมั่นตรวจดูโรคแมลง มด มอด แมลงสาบ ปลวก หรือไร หากพบให้รีบนำก้อนเชื้อออกไปกำจัดทันที หรือฉีดพ่นด้วยสารสกัดตะไคร้หอมรอบๆ โรงบ่มเพื่อป้องกันไว้ก่อนได้

วิธีการเก็บเห็ดนางฟ้า การเก็บเห็ดนางฟ้าควรเก็บในขณะที่กลุ่มของดอกเห็ดยังไม่บานเต็มที่ และควรเก็บเห็ดทั้งกลุ่มไม่ควรเลือกเก็บเฉพาะดอกใหญ่ในกลุ่มเดียวกัน เพราะจะทำให้ดอกอื่นๆ ในกลุ่มนั้น ฝ่อเสียหายทั้งกลุ่ม กรณีที่กลุ่มดอกเห็ดมีทั้งดอกเล็กและดอกใหญ่ โดยดอกเล็กมีจำนวนมากกว่า ควรรอให้ดอกเล็กโตได้ที่ก่อนแล้วค่อยเก็บ การเก็บให้ใช้มือไม่ควรใช้มีดตัด เพราะจะทำให้ส่วนของโคนก้านที่เหลือติดอยู่เน่าและสร้างความเสียหายให้กับ ดอกเห็ดอื่นๆ ในก้อนได้ วิธีการเก็บให้ใช้มือจับที่โคนของดอกแล้วดึงเบาๆ จากนั้นจึงใช้มีดคมๆ ตัดสิ่งสกปรกที่ติดมากับโคนดอกทิ้งไป